Nederland-België

przewalskipaard

Dicteeklassiekers

Laat een reactie achter / 8 december 2017 / Dictee, Media, Nederland-België, Spelling

Dicteeklassiekers

Het Groot Dictee der Nederlandse Taal is ter ziele. Die beslissing was begrijpelijk, schreven Pepijn Hendriks en ik eerder dit jaar. Maar toch zal ik het missen. Gelukkig zijn er allerlei nakomelingen, zoals het Groot Utrechts Dictee, waar ik in de jury zit, en Taalvoutjes-het dictee, dat ik zelf heb geschreven.

Ter ere van het Groot Dictee heb ik een puur persoonlijk en dus heel subjectief overzicht gemaakt van dicteeklassiekers. Het zijn twee lijsten: van elk jaar een woord dat opviel, en uit elk jaar een typische, veelvoorkomende instinker. Alle dicteeteksten zijn overigens hier terug te vinden.

Opvallers

Woorden die het dictee en/of de schrijver kenmerken; vaak uniek en exotisch:
  • 2016: qaly’s
  • 2015: Elixir d’Anvers
  • 2014: brougham
  • 2013: lammenadige
  • 2012: kitschtrukendoos
  • 2011: libidineuze
  • 2010: thymotische
  • 2009: jezusfreaks
  • 2008: eau des carmes
  • 2007: schrepele
  • 2006: miss twiggy
  • 2005: op z’n jan-boerenfluitjes (inmiddels op z’n janboerenfluitjes)
  • 2004: paleozoën
  • 2003: mocassins
  • 2002: rauwelijks
  • 2001: euroambtenarij
  • 2000: gejijd en gejoud
  • 1999: efemere
  • 1998: in Morpheus’ armen
  • 1997: antimakassartje
  • 1996: cisterciënzerklooster
  • 1995: tseetseevlieg
  • 1994: dicteetor
  • 1993: goedheilig man (inmiddels mag goedheiligman ook)
  • 1992: lucullisch
  • 1991: ivoren-torenhouding (inmiddels ivorentorenhouding)
  • 1990: przewalskipaard
Elixir d'Anvers
Elixir d'Anvers

Instinkers

Woorden die in elk dictee hadden kunnen voorkomen (en vrijwel allemaal in meerdere dictees gebruikt zijn):
  • 2016: opiniepeiler & pijler
  • 2015: ovale
  • 2014: bij dezen (inmiddels mag bij deze ook)
  • 2013: feniks
  • 2012: weids
  • 2011: seks
  • 2010: consciëntieuze
  • 2009: toentertijd (inmiddels mag toendertijd ook)
  • 2008: neervlijen
  • 2007: ontwaarde
  • 2006: petitfours
  • 2005: eega
  • 2004: Tweede-Kamerlid (inmiddels Tweede Kamerlid)
  • 2003: minuscule
  • 2002: geë-mailde (inmiddels ge-e-mailde)
  • 2001: cadeaus
  • 2000: te midden van
  • 1999: (bestaan) leiden
  • 1998: carrousel
  • 1997: elektronica
  • 1996: labyrint
  • 1995: in groten getale
  • 1994: choquerend (shockerend mag ook)
  • 1993: van tevoren
  • 1992: sliptong
  • 1991: cappuccino
  • 1990: accommodatie
pijler
Pijler

Tussen de middag

Laat een reactie achter / 11 november 2016 / Betekenis, Etymologie, Nederland-België, Woorden

Waar je tussen de middag allemaal wel niet over nadenkt. Ik schrijf een boek en daar komen een paar hoofdstukken over contaminaties in. En in de lijstjes met contaminaties die ik doorneem, stuit ik soms op tussen de middag.

Vergezocht

Dat is een verhaspeling van tussen de werktijden en omstreeks het middaguur, zegt Jan Renkema in de Schrijfwijzer. Hm, klinkt dat niet erg vergezocht? Ook Wikipedia roept iets omslachtigs: het zou komen van tussen de middaguren en in de middag.

Volgens mij zit het anders. Tussen de middag was ooit volkomen logisch, omdat de woorden tussen en middag in het verleden iets anders betekenden dan nu.

Lunchtijd

De middag was niet, zoals tegenwoordig in Nederland, de tijd tussen ochtend en avond (12.00 tot 18.00 uur), maar het was de periode rond het middaguur. Lunchtijd dus, zo’n beetje tussen twaalf en twee, en dat is het in België nog steeds.

Tussen betekende ‘gedurende, tijdens’. Daarbij hoefde je vroeger niet altijd begin- en eindpunt te noemen; het kon ook een periode zijn, zoals de middag. Ook in ondertussen en intussen schemert van oorsprong iets gelijktijdigs door. Trouwens, ook onder kan ‘tijdens’ betekenen: onder de les, onder het eten en onder werktijdbijvoorbeeld, en – ook weer in België – onder de middag.

Kortom, tussen de middag betekent zoveel als ‘tijdens lunchtijd’.

Intussen is het alweer namiddag in België, en bijna in Nederland (net na drieën). Ik schrijf maar gauw verder aan mijn boek.

Eerder gepubliceerd op LinkedIn.

Scroll naar top