1 april: de grap van de spelling

Je veter zit los! Op 1 april mag je elkaar naar harte(n)lust beetnemen. Maar hoe spel je de 1/een/één + april + grap? Alle mogelijkheden op een rij.

Voor de haastige lezer, dit zijn ze:

  • eenaprilgrap
  • 1 aprilgrap
  • 1-aprilgrap (niet officieel)

1, een, één of geen

Het is 1 april of één april: een datum is een getal, dus als je de 1 als woord wil schrijven, wordt dat één met twee accent aigu’s. Maar: in een samenstelling doen we dat niet. Net als in eenbenig en eenrichtingsverkeer verdwijnen de accenten in eenaprilgrap.

Wat de spelling lekker makkelijk maakt, is als je het over een aprilgrap hebt, zonder de precieze datum erbij. In België heet het ook wel een aprilvis. (Lees hier waarom.)

+ grap

Is het een 1 april grap? Nee, er zijn veel spellingen mogelijk, maar niet die met twee spaties. Samenstellingen zijn in het Nederlands één woord.

Dat geldt in elk geval voor eenaprilgrap. Omdat je een samenstelling met streepjes mag verduidelijken, zijn ook een-aprilgrap, eenapril-grap en een-april-grap toegestaan.

Spatiewoord

Hoe moet het als je het cijfer 1 gebruikt? Officieel zo:

  • 1 aprilgrap (ook mogelijk: 1 april-grap)

In het Groene Boekje van 2005 is het begrip ‘spatiewoord’ in de spellingregels geïntroduceerd. Althans, niet letterlijk in de Leidraad, maar wel in de Technische Handleiding, een apart document met uitgebreider uitgewerkte regels.

“Een spatiewoord is een woordcombinatie die om diverse redenen (complexe eigennaam, combinatie met cijfer, symbool enzovoort) met een spatie geschreven wordt, maar die in een zin of binnen een woord als vaste eenheid fungeert.

De spatie wordt gehandhaafd als met zo’n spatiewoord een samenstelling of afleiding wordt gevormd.”

Daar valt dus een naam als Tweede Kamer onder, maar ook top 10, vitamine C, 4 havo en 1 april. Vanaf het begin is er kritiek op die regel geweest. Vooral de gevallen met een cijfer aan het begin kunnen tot verwarring leiden:

  • 1 aprilgrap, is dat één grap of een grap op 1 april?
  • 4 havoleerlingen, zijn dat vier leerlingen van de havo, of meerdere leerlingen uit de vierde klas van de havo?
  • 50 eurobiljetten, zijn dat biljetten van 50 euro of 50 biljetten van geen-idee-hoeveel euro?

Toch een streepje

Daarom koos Onze Taal ervoor om de spatiewoordregel niet over te nemen in het Witte Boekje van 2006, inmiddels Spellingwijzer Onze Taal (en Spellingsite.nu). Diverse media volgen die alternatieve, niet-officiële spelling nog steeds, waarin je dit schrijft:

  • 1-aprilgrap (ook mogelijk: 1-april-grap)

Die spelling levert in het meervoud 1-aprilgrappen (en 4-havoleerlingen en 50-eurobiljetten) geen verwarring op.

In de Commissie Spelling (waar ik in zit) en bij Taaladvies.net is het soms schipperen met de spatiewoordregel. Een deel van de samenstellingen die officieel met een spatie zijn, kan ook met een streepje, zoals 24-uursdienst.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar top
Wouter van Wingerden doet iets met taal draait op SYS Platform SYS Platform - Platform voor Coaches & Opleiders