Tussen lunch en diner: ‘dunch’, ‘vieruurtje’, ‘early dinner’?

Tussen lunch en diner: ‘dunch’, ‘vieruurtje’, ‘early dinner’?

Buitenshuis dineren doe je op z’n vroegst om een uur of zes. Maar als alles om acht uur sluit en je uitgebreider wilt tafelen, moet je toch echt eerder beginnen: om vijf, vier of zelfs drie uur … Hoe noem je een maaltijd die tussen lunch en diner in zit? ‘Dunch’, ‘vieruurtje’ of nog anders?

De dunch is inmiddels enigszins ingeburgerd. In het najaar van 2021, toen de horeca een tijdje om acht uur dicht moest, kwam dat woord op. Als mengwoord van lunch en diner leidde het al langer een sluimerend bestaan. De brunch was al heel lang populair; die past vooral in het weekend prima in een slome dagindeling. De evenknie in de middag was daarentegen lang ongebruikelijk.

Dunch of liner

Dunch dus: het Instituut voor de Nederlandse Taal schreef er onlangs al over. Ook de vorm dinch komt voor, maar die is zeldzamer, en liner kom je ook zelden tegen. Iets anders gevormd, en best mooi, is lundi. Maar de dunch heeft de strijd eigenlijk al gewonnen.

Toch zijn er voor de dunch in al z’n denkbare vormen nog wel meer woorden. Je kunt ’m, als-ie bijtijds genuttigd wordt, ook best tweede lunch of (als je nog niet geluncht hebt) late lunch noemen. Andersom is de dunch te beschouwen als een vervroegd diner, vroeg diner of early dinner. Of een prediner, wat suggereert dat je later op de avond wel weer iets neemt voor de lekkere trek.

Vieruurtje

Middageten is een te verwarrend woord voor een dunch. Toch is er een ander, en juist heel helder, Nederlands woord: het vieruurtje, vooral in België in gebruik. Het is een tussendoortje of een lichte maaltijd rond vier uur. Van oorsprong niet bedoeld om het diner te vervangen, maar om de tijd tussen lunch en diner te overleven. ‘Vier uur Cup-a-Soup’ is natuurlijk ook op dat idee gestoeld.

Andere talen hebben ook woorden voor een lichte maaltijd later in de middag. Het Duits kent de Vesper of het Vesperbrot; een broodmaaltijd dus. Ooit kwam dat in het Nederlands regionaal ook wel voor als vesper of vesperbrood.

Déjeuner dînatoire

Het Frans biedt dan weer de goûter, de broodmaaltijd om vier uur, en ook daar is quatre-heures een synoniem van. Het rijk aangeklede, chique alternatief ervan is déjeuner dînatoire: stel je er ongeveer een (staats)banket bij voor. Een verdwijnende traditie; vroeger was het vooral bij bruiloften of andere feesten gebruikelijk om lunch en diner tegelijk door één groot feestmaal te vervangen. (Ik kan me er een voorbeeld uit Tsjechië uit 2005 van herinneren.)

Nog zuidelijker zijn er de merenda (Italië, Portugal, Brazilië) en merienda (Spanje, Latijns-Amerika) en o lanche (Portugal, Brazilië, van lunch). Ook allemaal niet als vervanging van maar als overbrugging naar het diner bedoeld.

Thee en borrel

Natuurlijk kun je een maaltijd in de loop van de middag ook zien als een drankje met iets erbij. We kennen bijvoorbeeld de high tea, waar de thee een excuus is voor een schranspartij met tal van zoetig- en hartigheden. Tea kan in het Engels sowieso ook een lichte middagmaaltijd óf zelfs de avondmaaltijd betekenen: fish and chips for tea. De woorden thee en theetijd hebben die betekenis in het Nederlands niet.

Weinig thee te bekennen bij deze high tea.

Behalve de thee kun je ook de borrel aankleden met hapjes, maar een echte maaltijd wordt dat doorgaans niet. Een uitgebreide borrel wordt het wel genoemd. De borrelhappen of borrelsnacks kun je serveren op een borrelplank, die soms zo goed gevuld is dat je je diner alsnog wel kunt overslaan.

De Fransen noemen de borrel doorgaans apéro, en hun uitgebreide versie kan zeker voor een maaltijd doorgaan: apéro of apéritif dînatoire, heet het dan.

Het ‘juiste’ woord

Niemand bepaalt welk woord je nu zou ‘moeten’ gebruiken: dunch, vieruurtje, vroeg diner of een van de alternatieven uit andere talen. Mijn gok is dat restaurants gewoon hun diner willen serveren. Een volwaardige avondmaaltijd, bijtijds te beginnen.

Die zullen ze niet met dunch aanprijzen, maar met diner, vroeg diner of – misschien nog wel het meest – met early dinner. Dat klinkt én hedendaags én volwaardig en het sluit naadloos aan bij bekende Engelse termen als brunch en high tea. Gelegenheden die als een culinaire invulling van een vrije dag aanvoelen. Zo heeft ieder nadeel z’n voordeel en smaakt een noodgedwongen early dinner toch nog naar verwennerij!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar top
Wouter van Wingerden doet iets met taal draait op SYS Platform SYS Platform - Platform voor Coaches & Opleiders