Wie het coronavirus (misschien) heeft, moet in isolatie of quarantaine. Wat is het verschil en waar komt het woord quarantaine vandaan?
Une quarantaine betekent letterlijk ‘een veertigtal’ in het Frans, zoals une dizaine ‘een tiental, een stuk of tien’ is en we ons dozijn aan douzaine (’twaalftal’) te danken hebben. Het Franse begrip had van quarante (‘veertig’) gevormd kunnen worden, maar de echte bron is het Italiaanse quaranta.
Quarantaine verwijst naar het aantal dagen. Eeuwen geleden werden schepen die na een verre reis in Italië aankwamen, veertig dagen in isolatie gehouden in de haven. Zo konden eventueel meegebrachte ziektes op het schip uitwoeden en niemand aan wal besmetten. Waarom veertig een goed aantal was, is hier te lezen.
Quarantaine of isolatie?
Quarantaine klinkt misschien erg, maar het is in eerste instantie bedoeld als voorzorgsmaatregel. Ben je in nauw contact geweest met iemand die een besmettelijke ziekte heeft? Dan bestaat het risico dat je zelf besmet bent en het ook weer aan anderen kunt doorgeven. Om dat te voorkomen, moet je een tijdje in quarantaine (geen veertig dagen trouwens, eerder veertien).
Als je al ziek bent, dan heet het geen quarantaine maar isolatie. In het RIVM-draaiboek voor uitbraken van ernstige en besmettelijke ziektes staan isolatie en quarantaine als volgt beschreven:
De overdracht van de ziekte naar andere personen kan worden voorkomen door isolatie. Isolatie is een verblijf in afzondering en wordt in ziekenhuizen veelvuldig toegepast bij een specifieke groep infectieziekten, zeker wanneer andere middelen ter preventie van verspreiding tekort schieten. Personen die in aanraking zijn geweest met patiënten met een ernstige en besmettelijke ziekte, maar zelf nog niet de verschijnselen van de infectieziekte vertonen, kunnen wel al besmettelijk zijn voor anderen. Daarom kunnen deze personen in quarantaine worden geplaatst. Quarantaine is dan ook een verblijf in afzondering, waarbij de betrokken personen gedurende de incubatieperiode regelmatig worden gecontroleerd op de eerste verschijnselen van de infectieziekte. Deze maatregel kan worden toegepast bij een specifieke groep infectieziekten wanneer minder ingrijpende preventie maatregelen niet voldoende zijn.
Isolatie bestaat in twee vormen: in een ziekenhuis en thuis. Dat laatste heet logischerwijs thuisisolatie, en ook daar zijn heel precieze regels voor waar alle huisgenoten zich aan moeten houden.
Voor zieke dieren gelden overigens vergelijkbare regels rondom isolatie en quarantaine.
Isolatie, isolering, isolement
Ook over isolatie valt wat te zeggen. Of is het nu isolering of isolement? Helaas ontbreekt dit geval in het Verwarwoordenboek. Ook de woordenboeken helpen niet erg, want ze noemen isolatie, isolering en isolement zo’n beetje synoniem in de betekenis ‘afzondering van anderen’.
Toch is er een verschil. Bij een isolement ligt de nadruk op het afgezonderd zijn van anderen, zonder dat daaruit blijkt wie dat op z’n geweten heeft. ‘Het is gewoon zo’, zou je kunnen zeggen. Iemand kan bijvoorbeeld in een sociaal isolement terechtgekomen zijn, zonder dat dat een bewuste keuze van wie dan ook is geweest.
Isolering is ‘het isoleren’, en isolatie legt iets meer de nadruk op het resultaat van het isoleren of op het geïsoleerd-zijn. In beide gevallen klinkt de handeling van het isoleren door, en meestal zijn er mensen in het spel die anderen om bepaalde redenen isoleren.
Bij het coronavirus is dat heel duidelijk aan de hand: wie ziek blijkt, mag anderen niet besmetten en wordt dus afgezonderd van contact met gezonde mensen. En als mensen nog niet bewezen besmet of ziek zijn maar daar wel een gerede kans op bestaat, moeten ze dus in quarantaine.
‘Schoenmaker, hou je bij je leest’: ik laat het aan mijn echtgenoot (die huisarts is) over om mensen zo goed mogelijk medische zorg te verlenen. Ondertussen hou ik me met het Nederlands bezig: ik vertel en schrijf erover, corrigeer teksten en maak dictees. Kan ik iets voor je doen?
2 reacties op “Quarantaine: 40 dagen opgesloten”
Ik ben benieuwd waarom quarantaine, niet als niet als kwarantene wordt uitgesproken. Voorheen kende we qualiteit en we kennen nog steeds (a)qua dat als kwaliteit en (a)kwa wordt uitgesproken. Vanwaar dit onderscheid? Is dat bekend?
Daar spelen meerdere zaken een rol bij. Ten eerste is ‘kwaliteit’ eerder ontleend. Ten tweede wordt het al eeuwen vaker en door veel meer mensen gebruikt; ‘quarantaine’ is veel vaktaliger en zeldzamer. Ten derde is ook het achtervoegsel in ‘kwaliteit’ vernederlandst en in ‘quarantaine’ niet. Dat zorgt er allemaal voor dat zowel de uitspraak als de spelling van ‘kwaliteit’ zich wel aan het Nederlands heeft aangepast en die van ‘quarantaine’ niet.