Gorinchem spreek je uit als ‘Gorkum’.
De spelling van de naam Gorinchem klopt niet met de uitspraak. Dat komt doordat de officiële naam altijd een heel oude vorm heeft gehouden, terwijl mensen al eeuwen ‘Gorkum’ zeggen.
De stad was ooit hem/heem (‘huis’ of ‘thuis’) van iemand die Gorinc heette, is de gedachte. Dus: Gorinc-hem (vandaar ook dat de ch niet als een g-klank klinkt). In een document uit 1282 staat de stadsnaam Gorinchem. Die naam sleet in de volksmond af tot ‘Gorikem’ en al rond 1500 klonk het als Gorkum. (Een bekend verhaal uit 1572 gaat over de Martelaren van Gorcum.)
‘Gorrekum’
Dat je de -in- uit Gorinchem toch een beetje terug lijkt te horen in Gorkum (als je geen Gooise r gebruikt), komt door de svarabhaktivocaal. Dat is de sjwa (stomme e) die wel vaker na een r of een l in een woord te horen is: ‘kerrek’, ‘mellek’, ‘wollek’ in plaats van kerk, melk, wolk. Daardoor klinkt Gorkum een beetje als ‘Gorrekum’.
Gorinchemmer, Gorkumer
En dan is er nog iets eigenaardigs aan de hand met de inwonernaam. In Gorinchemmer wordt de m verdubbeld, net als in Hilversummer: we doen alsof die laatste lettergreep van de plaatsnaam een ‘nevenklemtoon’ heeft. In Gorcumer of Gorkumer staat maar één m, net als in Bussumer. In die vorm van de naam heeft de laatste lettergreep geen klemtoon. Formeel dan. Lees er meer over bij Onze Taal.
