“Waarom zijn lange files terug van weggeweest?” Het verkeersinfarct is hot. Bij regen is het de laatste maanden sowieso bal. Bovendien schijnen al die appende chauffeurs voor veel ongelukken te zorgen en dan sta je ook op de gekste tijden en bij stralend weer minstens een uur vast op de A2 of welke A dan ook.
Ik ben uiteraard geen fan van files. Midden in de avondspits ga ik een helse tocht ondernemen over de A4 en de A9. Laat ik nu alvast proberen er enig plezier aan te ontlenen door eens te kijken naar het wóórd file, en een paar tegenhangers daarvan in andere talen.
Soldaten
Ooit was file een militaire term: een Frans woord voor een ‘rij soldaten’. Zo’n rij komt nog altijd langs in een defilé. (Met de links kom je terecht bij de onvolprezen Etymologiebank, mijn favoriete taalwebsite.) Sinds een kleine eeuw is file het vertrouwde woord voor een verkeersopstopping. O ja, het Engelse woord file (‘bestand’, klinkt als [fail]) komt van een oudere betekenis van file, namelijk ‘draad’: de draad waarmee documenten ter bewaring aan elkaar werden gebonden.
Buurtalen
Wat zeggen ze in onze buurtalen eigenlijk als het aanschuiven geblazen is?
- Het Duits heeft de Stau. Dat komt van stauen, waar je met een beetje goeie wil ons woord stuwen in kunt herkennen. Bij een stuwdam wordt het water tegengehouden; een Stau houdt het verkeer op. Al die auto’s worden eigenlijk door een te smalle doorgang ‘gestouwd’.
- De Engelse traffic jam komt van to jam. Dat betekent onder meer ‘vastlopen’. Vandaar dat a jam ‘een opstopping’ is. Je kent vast ook wel de paper jam: een ‘papierstoring’ in de printer. Eigenlijk wordt iets – verkeer, papier – ergens in gepropt waar het in de weg gaat zitten. En met al dat proppen en stouwen komen we uit bij …
- Bouchon. Mijn favoriete filewoord, uit het Frans. Het betekent eenvoudigweg ‘kurk’: er zit een ‘stop’ op het verkeer!
Een kurkentrekker zal helaas niet helpen tegen files. Da’s dan weer jammer.
Eerder gepubliceerd op LinkedIn.
