‘Ik ben oké.’ Zo kun je tegenwoordig antwoorden op de vraag of je nog iets wilt drinken of eten. En dat heeft dan als strekking: nee, dank je, ik heb nog of ik hoef niet.
Tenminste, je hoort het inmiddels vaak. Ook een vraag als ‘Zijn jullie nog oké?’ kun je in de horeca verwachten, of inmiddels ook wel in huiselijk gezelschap. Ik kan erover roepen dat het een anglicisme van het zuiverste water is, een vertaling van ‘I’m OK’ of ‘Are you still OK?’, maar heel veel nut heeft dat niet. Zo’n makkelijke uitspraak in een veelvoorkomende setting vat snel post en wordt dan onwrikbaar taaleigen. Tot er zich weer iets nieuws aandient, althans.
Spelling oké, OK, okay
Eerst even iets over de spelling. De ‘netste’ vorm in het Nederlands is oké: je schrijft het zoals je het zegt. OK bestaat ook, al ziet dat er in feite uit als ‘oo-kaa’. (De ok is de operatiekamer of het operatiekwartier.) Deze vormen staan in de naslagwerken:
| bron | oké | OK | ok | okay, oke, okee, O.K. |
|---|---|---|---|---|
| Woordenlijst | + | + | – | – |
| Van Dale | + | + | – | – |
| spellingsite.nu | + | + | + | – |
| taaladvies.net | + | + | – | – |
De spelling oké heeft nog een voordeel: je kunt er alle denkbare afgeleide vormen van maken. Okéë, iets okés, okéër(e), okést(e).
In het Engels zijn OK en okay het gebruikelijkst, al zijn daarnaast O.K. en ok niet ongewoon.
Waar komt oké vandaan?
Op Taaladvies.net wordt uitgelegd waar het woord vandaan komt. Ook Van Dale vertelt ongeveer dit verhaal.
“De oorsprong van het woord okay is de afkorting O.K., die in 1840 door aanhangers van de Amerikaanse president Martin Van Buren werd geïntroduceerd bij de oprichting van The Democratic O.K. Club. O.K. staat voor Old Kinderhook, het in de zeventiende eeuw door Nederlanders gestichte geboortedorp van Martin Van Buren (in de staat New York), die zelf van Nederlandse afkomst was. De afkorting werd later geïnterpreteerd als Oll Korrect = all correct (‘alles in orde’).”
In de Etymologiebank staan uitgebreidere verhalen over het ontstaan van O.K. Volgens het Amerikaanse woordenboek Merriam-Webster is Oll Korrect de oorsprong van het woord en is de associatie met Old Kinderhook pas later ontstaan, maar heeft die wel voor blijvende populariteit gezorgd.
Wat betekent oké?
Het woord oké kan ‘goed, in orde, akkoord’ betekenen. Je voelt je oké, iemand is een okéë vent, of je zegt ter bevestiging ‘Oké’: ja, goed, doe maar. Net als ‘Goed?’ kun je met ‘Oké?’ ook om toestemming (of geen bezwaar) vragen.
Het kan ook zwakker gebruikt worden. ‘Oké’ kan inhouden: ik hoor het, zonder dat daar nu echt een vorm van toestemming of goedkeuring in zit. Zoiets als ‘O’ of ‘Hmm’ dus. Of je gebruikt het net als ‘Goed’ of ‘Nou’ in een in als ‘Oké, ik ga maar weer eens aan het werk.’ Met meer nadruk – ‘Okéé!’ – kan het dezelfde lading hebben als ‘Zo!’ of ‘Aha!’ of ‘Joh!’
En dan zijn er nog wat vaste combinaties met oké. Zoals waar ik mee begon:
- oké zijn: voorzien zijn, niets nodig hebben
- oké zijn: in orde zijn (er is een Rutgers-campagne ‘Ben je oké?’ tegen seksueel ongewenst gedrag)
- er oké mee zijn: het goed vinden
- dat is niet oké: dat kan niet door de beugel, dat is onacceptabel gedrag
Zie ook:
- ‘Niet oké’, column van Ludo Permentier voor het INT
- ‘Ok, draadje’, column van Marc van Oostendorp op Neerlandistiek
- Oké boomer (of OK boomer), een sinds 2019 populaire reactie op achterhaalde of reactionaire uitingen
“Een pinda van Duyvis is altijd oké.”
2 reacties op “Ben je OK, okay, oké?”
Je hoort het ook wel als ‘ooookeee?!’ Dan betekent het zoiets als: ‘niet om lullig te doen en met alle respect, maar dat wekt bij mij op zijn zachtst gezegd enige bevreemding’
OK heeft bij onze tieners een heel andere betekenis: opkankeren…..
Dus app je met tieners… meid deze vorm dan.