Hoe het komt dat een negatieve testuitslag een positieve boodschap is
‘Een positieve uitslag’, dat is heel verwarrend. Na een sollicitatiegesprek is het goed nieuws, na een coronatest of soatest niet. Hoe komen we aan die tegengestelde betekenissen van ‘positief’ en ‘negatief’?
Kort gezegd: positief is in de basis ‘ja’ en negatief ‘nee’. Iets is positief als het er is. Dat kan dus ook iets vervelends zijn, zoals een ziekte. Een negatieve test is dus doorgaans gunstig: er is niks gevonden. Als het gaat om wat mensen doen en vinden, is positief juist goed en negatief niet.
Positief
Eerst maar eens de betekenissen. Positief is:
- bevestigend, goedkeurend, instemmend: positief antwoorden
- gunstig, welwillend, opbouwend: ergens positief tegenover staan, positieve kritiek
- optimistisch, opgeruimd en met vertrouwen in anderen: iets positief bekijken, positief in het leven staan
- zich kenmerkend door de aanwezigheid van iets: een positief saldo, positieve getallen, positief testen(op een ziekteverwekker, afwijking of stof, zoals doping)
Dat laatste is dus verwarrend. Van iets positiefs wordt iedereen blij, behalve bij een positieve test die iets akeligs aantoont. (Een positieve zwangerschapstest kan dan weer zowel gewenst of ongewenst zijn.)
Negatief
Bij negatief is het juist andersom. Het is een ongunstig woord, tenzij het de vrees voor iets engs wegneemt. Dit zijn de betekenissen van negatief:
- ontkennend, afkeurend: een negatief antwoord, een negatief reisadvies (‘ga niet reizen’)
- pessimistisch, kritisch, argwanend: een negatieve houding
- zich kenmerkend door de afwezigheid van iets: een negatief saldo, negatieve getallen
Zo kan het dat de betekenis van een negatief resultaat heel sterk van de context afhangt. Bij een soa- of coronatest heb je graag een negatief resultaat. Een zoekactie kan ook een negatief resultaat opleveren (je vindt niet wat je zoekt, of dat nu gunstig is of niet). Ook een bedrijfsresultaat kan negatief zijn: verlies in plaats van winst. En als je iets doet waardoor dingen slechter worden dan ze waren, is dat een negatief resultaat in ongunstige zin.
Oorsprong van positief en negatief
Positief komt via het Frans uit het Latijn, van het werkwoord ponere ‘plaatsen’. Het is dus ‘dat wat staat’, ‘wat gesteld is’: het staat vast, het is er echt (denk ook aan ‘stellig’).
Eerst had het betrekking op aanwijsbare, meetbare zaken. Gaandeweg kwam positief ook in gebruik voor gedachten en eigenschappen en kon je er ook mensen mee typeren. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) omschrijft die betekenis zo: “Zich zeker gevoelend, overtuigd, zeker van zichzelf of van iets.” En: “Waarde hechtend aan de werkelijkheid, aan de waarneembare wereld en zich daarmee niet in strijd gevoelend. Vandaar dat deze beteekenis nadert tot die van: optimist.”
Negatief hangt samen met negare ‘ontkennen, nee zeggen, weigeren’.
De negatieven van bijvoorbeeld foto’s zijn de beelden ‘zoals ze niet zijn’: het omgekeerde van de werkelijkheid. “Als term in de wiskunde en in de natuurkunde, in verschillende gevallen ter aanduiding van het tegenovergestelde van een bepaalden anderen toestand die positief wordt genoemd”, zegt het WNT over negatief.
(Leuk om te weten: een dia – alleen veertigplussers hebben nog dia-avondjes meegemaakt, natuurlijk – komt van diapositief.)
Onoplosbaar
Dan nog de vraag: die verwarring over positief en negatief, is die niet op te lossen door iets te veranderen? Mijn eerlijke antwoord: nee, dat gaat niet lukken. Een positief (of negatief) testresultaat is een heel vast begrip. Ook ons gevoel bij de woorden positief (goed) en negatief (slecht) zit heel diep.
Ja, dat botst met elkaar: we reageren positief op een negatieve test (meestal), terwijl een positieve test ons in negativiteit stort. Altijd extra opletten bij deze woorden dus. Misschien niet verkeerd om sowieso alert te zijn in deze ‘positieve’ tijden.
1 reactie op “Positief is negatief en andersom. Waarom?”
Nu hier word ik dus ook niet wijzer uit zeg. ..wat is het nu goed of slecht dus. Testen uit het ziekenhuis.kunnen ze dat niet met normaal taal zeggen .het is ja of nee .met een ziekten . Ja je heb het .en nee je heb het niet. ..hou toch eens rekening met de mens .die dus probleem heb met die taal .en geef goed uit leg.