‘Data’, enkelvoud of meervoud? Het kan allebei, maar het enkelvoud wint het van het meervoud. Tijd om dat gewoon goed te noemen!
‘De data die Facebook verzamelt, is goud waard voor adverteerders.’
Wie dagelijks met informatietechnologie te maken heeft, vindt dat waar- schijnlijk geen rare zin. Anderen valt hier het enkelvoud op: ‘de data is’.
Wat vinden we daar met z’n allen van? Ik heb het onderzocht voor mijn boek ‘Maar zo heb ik het geleerd!’ Drieduizend mensen antwoordden als volgt:
Hier hebben we een heuse taalverandering te pakken. Van de mensen die alleen het meervoud goed vinden, zegt 47% dat te hebben moeten leren. Van wie alleen data is goed vindt, doet 57% dat op gevoel, en 39% vindt het zelfs logisch.
Er is ook een groot verschil tussen leeftijdsgroepen: de meeste jonge mensen vinden ‘de data zijn’ niet goed klinken, terwijl ouderen ‘de data is’ raar vinden.
Wat zeggen experts?
‘De data is’ is ict-jargon, vindt de Taalunie; in de standaardtaal moet het ‘de data zijn’ zijn. Het Taalhandboek Nederlands adviseert meervoud, maar zegt: “De taal verandert, en mogelijk worden data en taliban ooit enkelvoud.”
Hoe zit het precies?
Data komt van datum. Dat kennen we vooral als een dag op de kalender: ’18 april is een geschikte datum.’ Het meervoud is datums of data: ‘Rob heeft vijf datums/data voor de leesclub in de datumprikker gezet.’
In de betekenis ‘digitale informatie’ wordt data door it-specialisten al heel lang als enkelvoud gebruikt, net als in het Engels. In die betekenis bestaat het oorspronkelijke enkelvoud datum feitelijk niet. En het woord wordt altijd als verzamelnaam gebruikt, net zoals kennis, energie en informatie: woorden die je niet kunt tellen. Daarom gebruiken mensen die data enkelvoud vinden toch zelden data’s.
Is het al vaker gebeurd dat een meervoudig woord enkelvoud werd? Ja: schoenwas bijvoorbeeld ooit het meervoud van schoe, en nu is het het enkelvoud van schoenen. Zulke dingen gebeuren nog steeds: panini en scampi zijn van oorsprong meervoud, maar in het Nederlands (ook) enkelvoud.
Data: enkelvoud én meervoud
Kortom: data in de betekenis ‘informatie’ staat op het punt enkelvoud te worden. Wie het liever als meervoud gebruikt, kan dat gewoon blijven doen.
5 reacties op “Is ‘data’ enkelvoud? Ja!”
Fijn en duidelijk verhaal weer, Wouter. Ik vind sushi meervoud, Van Dale zegt sushi’s …
Ik vind sushi weliswaar meervoud (of liever ontelbaar, zoals “hagelslag”) maar ik heb het toch over “een sushi” om een afzonderlijk hapje aan te duiden.
O die lelijke kop op de voorpagina van Trouw vandaag. In chocoladeletters: “Data ggz-patiënt wordt doorgespeeld”. De media is ook niet meer wat het geweest is……. Allemaal jouw schuld, Wouter. De groet is er niet minder hartelijk om overigens.
Waarom moet de betekenis van een woord veranderen? Zoiets schept verwarring. Logisch klinkende regels gewoon overeind houden, vind ik. ‘De data zijn veranderd’ betekent dus ‘de gegevens zijn veranderd’ of ‘de datums (in een agenda of planning) zijn veranderd’. Er zijn meer van dit soort woorden. Museum-musea, centrum-centra … en niemand die ik ken zegt: het winkelcentra was gesloten. Of: de expositie in het musea was al voorbij. Klinkt raar toch? Laten we dat ook blijven doen met data, als-je-blieft! Zoals Taaladvies en Taalunie beide ook adviseren, maar het is niet alleen ‘omdat’ het ict-jargon is. De fout begon in Amerika, vermoed ik waar ze wel meer rare constructies hebben zoals ’the police are looking into it’ of ’the peoples of the world’ (culturen/volkeren). ‘De data is’ klinkt mij dan ook erg Amerikaans in de oren. Overigens wijzen angelsaksische taalkundigen er ook op dat data ‘gewoon’ meervoud is en dat het collectief fout gebruikt wordt. Ik, en ik hoop ‘wij’, doen doe daar niet in mee.
De data is geback-upt.
Voor de liefhebbers van meervoud, wat vindt u van:
Zijn stamina zijn indrukwekkend.
De agenda staan vol met afspraken.