Schrijf je tax of taks? Kort antwoord: alle woorden met taks (‘belasting, heffing’) zijn in het Nederlands met ks. De x zit onder meer in taxeren, taxfree en taxi.
Bankentaks, CO2-taks, ecotaks, suikertaks, vlaktaks, vleestaks, vliegtaks: zowel in Nederland als in België zijn samenstellingen met taks populair in de politiek en de media, omdat ze zo lekker kort zijn. Het scheelt toch weer mooi twee lettergrepen met belasting, wat het wel betekent.
Vaak worden zulke woorden ten onrechte met een x geschreven: CO2-tax, ecotax, vlaktax, vliegtax. Dat is niet goed. Al sinds jaar en dag schrijven we in het Nederlands taks met ks. Dat komt doordat het al eeuwen in onze taal gebruikt wordt; hoe ouder een ontlening, hoe groter de kans op een vernederlandste spelling.
Etymologie
Waar komt dat woord taks vandaan? Het is rond 1400 uit het Frans overgenomen in de betekenis ‘vastgestelde hoeveelheid’ of ‘heffing, belasting’. De eerste betekenis zit onder meer in de uitdrukking aan je taks zitten: als je genoeg gegeten of gedronken hebt, kun je zeggen ‘Ik zit aan m’n taks.’
De betekenis ‘heffing’ of ‘belasting’ was vroeger vooral in België gebruikelijk, maar inmiddels is het korte taks ook in Nederland erg populair, vooral als er weer eens een nieuw soort belasting wordt voorgesteld of ingevoerd. Het klinkt vaak wat minder neutraal dan belasting.
Wel met een x
De twijfel over taks of tax wordt niet alleen ingegeven door het Engelse woord tax op zich. De volgende woorden – vaak direct of indirect verwant aan taks – hebben die x wél. De links vertellen meer over de betekenis en herkomst van die woorden:
- ataxie
- taxeren, taxatie, taxateur
- taxfree (overigens pseudo-Engels, net als bijv. beamer en smoking)
- taxi, taxiën
- taxonomie, taxonomisch
- taxshelter
- taxshift
- taxus
Andere woorden met ks
De bekendste woorden die vaak ten onrechte met een x geschreven worden, zijn boksen, bokser (iemand die bokst) en seks. Uiteraard bestaan ook daar uitzonderingen op: onder andere boxer in de betekenis ‘hond’ en ‘ondergoed’, en sexappeal, sexy en safe sex.
Dictee
Wil je een dictee organiseren bij je bedrijf of vereniging? Ik kan het schrijven of corrigeren, presenteren of jureren.
